महिलाहरुको अदम्य इच्छाशक्तिले जुनसुकै कामलाई पनि पार लगाउन सजिलो भएको हामी महसुस गर्न सक्छौँ । आर्थिक, सामाजिक, साँस्कृतिक, राजनैतिक लगायतका विविध क्षेत्रमा देखिएको महिलाको उत्साहपूर्ण सहभागीताले महिलाहरु सशक्त ढङ्गले अघि बढेको कुरा दर्साउँछ । सम्र्पकको घेरा साँघुरो र सीमित मात्र हुँदै जाँदा भेरै महिलाहरु सीर्जनशील कार्यको कल्पना गर्नबाटसधै बाहिरीन पुगेका थिए । यीनै अदम्य साहसले सीता रानालाई प्रमाणित गरिदिएको छ । सुनौबाबजार घर भएका राना अहिले धादिङबेसीको बीचबजारमा व्युटिपार्लर व्यवसाय गर्नुहुन्छ । धादिङमा सबैभन्दा पहिले १७ वर्ष अघि १५ हजारबाट सुरु गरेको व्युटिपार्लरले आज आफूको जीवन नै परिवर्तन गरेको उहाँको धारणा छ । रानासँग पाविल साप्ताहिकका सरिता श्रेष्ठले गर्नु भएको कुराकानी
तपाई आफूलाई के भनेर चिनाउनु हुन्छ ?
म एक व्युटिसियन हुँ । विं स. २०५३ सालदेखि निरन्तर रुपमा व्युटिपार्लरको क्षेत्रमा काम गरिरहेकी छु । महिलाहरु पनि सौन्दर्यको क्षेत्रमा देखिनु पर्छ भन्ने सोचाईले धादिङमा सबैभन्दा पहिले मैले नै व्युटिपार्लर खोलेकी हुँ । र विस्तारै अरु पार्लरहरु पनि सञ्चालनमा रहेका छन् । साथै म सौन्दर्य कला व्यवसायी संघ धादिङकोे अध्यक्ष समेत छु । अहिले संघमा धादिङबेसी र राजमार्गका गरी २२ वटा पार्लरहरु हाम्रो संघमा आबद्ध रहेका छन् ।
यो पेशामा कसरी लाग्नु भयो ?
पहिले पहिले सामाजिक काममा महिलाको सहभागीता अत्यन्त न्युन थियो । महिलाहरु घर भित्रको काममा मात्र सिमित थिए । मलाई चाहिँ घरमा मात्र भन्दा पनि बाहिरी काम गर्न बढी इच्छा लाग्थ्यो । त्यहि इच्छालाई आज मैले पूरा गरेकी छु । म आठ कक्षा पढ्दा खेरी नै ब्यूटि पार्लर गरी समाजमा आफ्नो खुबी देखाउने इच्छा जाग्यो अनि यस पेशा रोज्न पुगे । सुरुमा त मैले सिलाई सिकेकी थिए तर विचमा नै छाडेर यो पेशा रोज्न पुगेकी छु । म आफू कक्षा आठ सम्म मात्र अध्ययन गरेकोमा कुनै गुनासो लाग्दैन । मैले धादिङमा पार्लर सञ्चालन गर्दा एउटा पनि पार्लर थिएन । त्यसपछि बिस्तारै यसको सङख्यामा बृद्धि हुदै अहिले धादिङमा थुप्रै पार्लरहरु सञ्चालनमा रहेको छ । अहिले गाँउ गाँउका दिदी बहिनीहरु पनि पार्लर आउने गरेको छ । ब्यूटिसियनलाई सबैले राम्रो मान्ने गरेको छ । यसले गर्दा काममा हौसला पनि पाएका छौँ ।
यो पेशाप्रति समाजको धारणा कस्तो छ ?
यो पेशा प्रति अझै पनि कतिपय ठाँउहरुमा नकारात्मक धारणा छ । व्युटि पार्लर भन्ने बित्तिकै मान्छेहरु नक्क्ली हुन्छन् भन्ने सम्म सोचाई राख्छन् । मैले सुरुमा पार्लर खोल्दा थौरै मात्रामा मात्र मानिसहरु आउने गर्दथ्यो । त्यसमा पनि पार्लर आउँदा मानिसहरु डराउने, लजाउने गर्दथ्यो । कसैले देख्छन् की भनेर छिटोछिटो गर्ने, लुकीछिपी पार्लर आउने गरेको पाइन्थ्यो । समय परिवर्तन हुदै जादाँ मानिसहरुमा आएको चेतनाले गर्दा यसप्रति सकारात्मक धारणाको. विकास भएको छ । अहिले पहिलेको तुलनामा एकदमै राम्रो रहेको छ । यस क्षेत्रमा काम गर्न अहिलेका युवाहरु उत्साहित छन् । अहिले पार्लर जानु पर्दो रहेछ भन्ने धारणा पनि विकास भएको छ ।
उतिबेला घर परिवार, साथीभाई र समाजबाट कस्तो सहयोग पाइयो ?
साथी भाईहरुले कोहीले खिल्ली उडाउने गथ्यो भने कोहीले राम्रो गरेको भनेर तारिफ पनि गर्थे । कसैले उत्ताउली भएकी भनेर पनि भन्थ्यो । आमाबुबाले पनि सुरु सुरुमा गाली गर्नु हुन्थ्यो, यो पेशामा नलाग्न भनेका थिए । तर उहाँहरुलाई वेवस्था गरी आफ्नै सुर गरेर तालिम लिएका थिए । समाजको त कुरौ नगरौ, एकमै गाह्रो थियो समाजे हेर्ने दृष्ट्रिकोण तर पनि यस्ता कुरालाई मैले एक कानले सुनेर अर्को कानले उडाइदिए । आज सफल भएको महसुस गर्छु ।
व्युटि पार्लर खोल्नेहरुको अवस्था कस्तो छ ?
पहिलाको तुलनामा अहिले एकदम राम्रो छ । मेरो मात्र पार्लर हुँदा मलाई डर पनि लागेको थियो । आमा बुबाले पनि सहयोग गर्नु भएको थिएन । साथी भाई, समाजले पनि नराम्रो दुष्टीले हेर्थे । विस्तारै परिवर्तन हेदै गयो । म कहाँ पार्लरको काम सिक्न आउन थाले, अरु पार्लरहरु पनि खुल्न थाले । अहिले एकदम राम्रो छ । अहिलेको सन्दर्भमा डाक्टरले गर्ने काम व्युटिसियनले गरिरहेको हुन्छ । एउटा डाक्टर बिरामीलाई सञ्चो बनाउन जति मात्रामा खटिन्छ त्यति नै व्युटिसियनहरु पनि सुन्दरता बनाउन खटिरहेका हुन्छन् ।
यो क्षेत्रमा नलाग्नु भएको भए कहाँ हुनुहन्थ्यो ?
सायद गाँउ तिर हुन्थ्यो होला । यतिखेर घर गाँउ तिर घास काट्दै, खेतबारीमा काम गर्दै हुन्थे । चर्को घाममा गाई बाख्रा चराउदै हुन्थे होला । धेरै पढेको दिदी बहिनीहरुले पनि काम नपाएर त्यतिकै बेरोजगार भएर बसिरहेको अवस्था छ ।
तपाईको पार्लरमा पुरुषहरु कत्तिको आउने गरेका छन् ?
महिलाहरुको तुलनामा पुरुषहरु कमै मात्रामा आउने गर्दछ । पुरुषहरुका लागि धादिङमा छुट्टै पार्लर त छैन तर पनि महिलाहरु आउने पार्लरमा नै पुरुषहरु आउने गरेका छन् । कपाल रङगाउन, फेसियल गर्न, कपाल स्टेट गर्न बढी मात्रामा पुरुषहरु पनि आउने गर्दछ ।
कत्तिको सन्तुष्टि हुनुहुन्छ ?
एकदमै सन्तुष्ट छु यति काम पनि नजानेको भए धेरै दुख पाइन्थ्यो होला । आफूलाई मन लागेको कुरा खान, लगाउन पाइरहेकी छु । अहिले मासिक सामान बेचेको बाहेक ३५ देखि ४० हजारसम्म कमाई हुने गरेको छ । विवाहको मौसममा धेरै हुन्छ ।
तपाई सौन्दर्य कला व्यवसायी संघको अध्यक्ष समेत हुनुहन्छ , धादिङमा व्युटिसियनहरुको अवस्था कस्तो छ ?
अहिले व्युटि पार्लर च्याउ उम्रै जस्तै भएको छ । धादिङमा मात्र होइन नेपाल अधिराज्य भरी धेरै पार्लरहरु खुलेका छन् । एक महिना, दुई महिना खोल्ने, कतिपयले त सिक्दै नसिकी पार्लर खोलेको पाइएको छ । तर पार्लर खोल्न दक्ष व्युटिसियन हुनु जरुरी छ । यो मान्छेको जीवनमा खेलवाड गरेको जस्तो हुन्छ ।
हाम्रो संस्थामा आबद्ध भएका पार्लरका व्युटिसियनहरुलाई यस्ता कुराहरुमा सधैँ सचेत गराइरहेका हुन्छौँ । नयाँ कुराहरु आउदा सबैलाई जानकारी गराउछौँ । केही समस्याहरु आएमा संघद्धारा समाधान गराउने गरेका छौँ । संघमा आबद्ध हुनेहरु हामीले एउटै रेट बनाएका छौँ ।
व्युटिसियनहरुलाई कत्तिको तालिमहरु दिइरहनु भएको छ ?
कुनै पनि काम गर्न त्यस विषयमा पोख्त हुनु जरुरी छ । हामीले तालिमहरु त धेरै नै दिइसकेका छौँ । र दिइरहेका पनि छौँ । जिल्लामा हामीले नयाँ नयाँ तालिमहरु आउना साथ सिकाइरहेका र्छौँ । केन्द्रबाट पनि धेरै तालिमहरु, सेमीनारहरुको अवसर आउने गर्छ साथीहरुलाई पठाउने गरेका छौँ । नयाँ सिक्न आउनेहरुलाई पनि अवसर दिइरहेका छौँ । कपाल स्टेट गर्ने, मेहन्दी गाउने, फेसीयल गर्ने लगायतका तालिमहरु बढी सञ्चालन गछौँ । एउटाले सिकेका कुरा एक अर्कामा सेयर गर्ने गरेका छौँ ।
अबको नयाँ योजनाहरु के छन् ?
योजनाहरु धेरै छन् । समाज परिवर्तन गर्न आफू मात्र सबै एकजुट भएर मात्र सफल हुन्छ । पार्लरहरुमा महिलाहरु सँगै पुरुषहरुको पनि सहभागीता बढेको छ । पुरुषहरुका लागि छुट्टै पार्लर छैन, अब उनीहरुका लागि ह्याण्डसम पार्लर खोल्ने योजना छ । त्यस्तै नयाँ नयाँ स्टाइलहरु मार्फत काम गर्ने, तालिमहरु दिने योजना छ । बढी भन्दा बढी महिलारुहलाई यस क्षेत्रमा समावेश गर्ने, व्युटिपार्लर पेशामा आउन प्रोत्शाहन गर्ने योजना छ ।
यो पेशामा लाग्न खोज्ने नयाँ युवापिँढीलाई के सल्लाह दिनुहुन्छ ?
मैले २० हजारबाट लगानी गरेकी हुँ । काम राम्रोसँग सिक्नुपर्छ । साथी भाई घर परिवारलाई पनि सम्झाउनु पर्छ । त्यसपछि घर परिवार पनि तपाइहरुको साथमा हुनुपर्छ यस पेशामा आउन त्यति गाह्रो छैन । आफूमा भर पर्ने कुरा हो । यो पेशामा लाग्न त्यति गाह्रो छैन । सबै दिदी बहिनीे यो पेशालाई सकारात्मक रुपमा सोचौँ । आफ्नो सिपलाई सहि ठाँउमा सदुपयोग गरौँ भन्न चाहन्छौँ ।
(पाविल साप्ताहिक पत्रिकामा आधारित कुराकानी)